Tenis Raketi Nasıl Olmalı
Tenis hakkında yazılan yazıların muhtemelen yarısı bu konuya ayrılmış olup sadece bu konuda sayfalarca tartışmak mümkün. Raket seçiminde önemli olan temel kriterleri aşağıda vereceğiz. Ancak unutulmamalıdır ki, ne kadar iyi seçilirse seçilsin, her hangi bir raket markasının yüzlerce çeşidi içinden “tam” sizin için yapılmış olan bir tanesini bulmak imkansız gibidir. Bu bakımdan yazının temel sonuna elinizdeki veya size uygun rakete en yakın olan raketin uyarlanması ile ilgili bilgiler de ekledik. Raket seçiminde verilecek bilgiler belli bir süre tenis oynamış kişilere yönelik olup, tenise yeni başlayan oyuncular için mutlaka yeterli bir tenis eğitmeninden ders alarak ve onun tavsiyeleri doğrultusunda bir raketle başlamaları önerilir. Vuruşları henüz oturmamış kişiler için raket seçimi fazla bir anlam taşımayacaktır.Tenis Raketi Alırken Nelere Dikkat Etmeli
1-Raketin toplam statik ağırlığı raketin terazi üzerindeki ağırlığıdır.Genelde 270 gramdan 350 grama kadar değişir. Hafif raketi sallamak genelde daha kolaydır ve özellikle yeni başlayanlar ve bayanlar bu nedenle tercih ederler. Kolu daha az yorduğu (ve kolay sallanabildiği için) daha hızlı vurulabileceği düşünülür ki bir ölçüde doğrudur. Ancak sanılanın tersine, hafif raketlerin en büyük sorunu olan stabilite eksikliği (raketin sweet spotu dışına gelen toplarda yarattığı bükülme ve arkaya yatma eğilimi), sanılanın tersine bilek, dirsek ve kola çok fazla yük verir ve sakatlanma riski yaratır. Ayrıca raket hafif olduğu için daha hızlı vurulsa bile raketin kütlesi (ağırlığı) daha düşük olduğundan topa istenen hızı vermek fiziksel olarak imkansızdır. Kişisel görüşüm, 300 g altındaki raketleri ciddiye almayın. (Performans oyuncularının kullandığı raketlerin tümü özeldir ve de ya kendileri ya da imalatçı tarafından uyarlanmıştır. Örneğin bir zamanlar Agassi nin oynadığı iddia edilen raket katologlarda 285 g olarak geçerken kendi kullandığı raket , dış görünümü aynı olmakla beraber, özel yapım ve 345 g idi..)
2-Raketin denge noktası Raketin genel davranışı ve hissi üzerine etkisi büyüktür. Genelde kafa hafif raketler daha kolay ve hızlı sallanabilir, manevra kabiliyeti çok yüksektir. Performans tenisinde hemen hemen tüm raketler bu dengeye sahiptir. Kafa ağır raketler ise daha fazla güç sağlar ve eşit statik ağırlıkta daha yüksek stabiliteye sahiptir. Raketinizin hangi dengeye sahip olması gerektiği oyun stiliniz ile çok ilgilidir. Double ve file oyununa yatkınsanız ve özellikle kol ve dirsek problemi çekiyorsanız kesinlikle kafa hafif raketleri öneririm. Aksi takdirde kafa ağır veya dengeli raketleri düşünebilirsiniz; bu tür raketler geri sahadan fazla güç harcamadan ve yorulmadan top atmak isteyenler için idealdir.
3-Raketin kafa büyüklüğü Küçük kafa küçük sweet spot fakat daha üstün kontrol ve manevra kabiliyeti sağlar. Büyük kafalı raketler vuruş gücünü arttırdığı gibi daha “affedici” raketlerdir, tam sweet spotu bulamasanız da top bir şekilde rakip sahaya düşer.. Yatay stabiliteleri çok üstündür. Eğer çok üst düzey oyuncu değilseniz 95 altındaki kafaları hiç düşünmeyin derim. Over size raketleri ise genelde yeni başlayanlara öneririm. Vuruşlar üzerindeki kontrolunuz arttıkça biraz daha küçük bir kafaya geçebilirsiniz. 110 üzerindeki kafaları ise istisnalar haricinde ciddiye almamak gerekir. (bu raketlerle başarıya ulaşmış bir çok veteran oyuncu tanıyoruz, ancak her birinin kendine özgü ve öğrenilmesi / öğretilmesi imkansız vuruşları var..)
4-Raketin esnekliği (flex) yapımında kullanılan malzeme ve kenar kalınlığı ile ilgilidir. Genel kural raketin kafa kalınlığı arttıkça, bileşiminde Kevlar türü sert malzemeler malzemeler arttıkça raket esnekliğinin azaldığıdır. Esnekliği az olan (sert/stiff) raketler daha güçlüdür (topu daha çok atar) ancak kola daha fazla darbe aktarır. Özellikle kol ve elbow problemleriniz varsa sert raketlerden uzak durmanızı öneririm. Esnek raketler kola çok rahattır, daha iyi spin verebilirler ve daha kontrollüdür. Flex katsayısı 100 skalası üzerinden verilir. (Tersi stiffness olup bazı speclerde bu rakkam verilmektedir). Flexi yüksek olan raketler 65 ve üzeri olarak kabul edilmelidir. Özetle, flexi yüksek raketleri öneriyorum. Bu raketlerde gücü yetersiz bulmanız olasıdır, bu durumda kordajı biraz düşürerek ve/veya biraz kurşun ilavesiyle (bkz. uyarlama kısmı) istediğiniz gücü elde edebilirsiniz.5-Kordaj açıklığı çoğu oyuncunun üzerinde durmadığı ancak raketin genel karakteri üzerinde çok etkili olan bir özelliktir. Bilindiği gibi raket yukarıdan aşağıya ve sağdan sola örgü şeklindedir. Belirli bir kafa büyüklüğü için bu kordaj sayısı ne kadar düşükse kordaj açıklığı o kadar yüksektir denebilir. Örnek olarak Head Prestige Mid’ i alırsak 93 kafada, 18 düşey 20 yatay kordaja sahiptir ve kordaj açıklığı 93 sq kafa /18X20=25.8 bulunur. Aynı hesabı Prince Diablo Mid plus için yaparsak 100 sq kafa /16X18 = 34.7 yani Head e gore çok daha açık bir kordaj buluruz. (Gerçekte bu hesap bu kadar basit değildir, zira bazı raketlerin kordajı kenarlarda açık iken ortaya doğru daha sıkıdır, bazılarında ise hemen hemen her noktada aynıdır. Yine de fikir vermek açısından kullanılabilir)
Açık kordajli raketlerde daha az tel topa aynı anda topla temas ettiğinden spine (gerek slice gerek se topspin) çok daha yatkındır, kola dosttur ve rahat bir his verir. Bununla beraber sık kordaja gore daha az kontrol sağlar. Önerim, eğer kendi spininizi kendiniz geliştirebilecek tekniğe sahipseniz, çok kordaj kopartıyorsanız, fazla açık kordajlara yönelmeyin. Kolunuzda problem varsa, vuruşlarınız flat (düz vuruş) yakın ve maç içinde spini daha fazla kullanmaya kararlıysanız, açık kordajlı raketlere bir göz atın derim. Spine dayalı 2.servislerde, slice yaklaşma vuruşları ve geri sahadan yollayacağınız derin top spin vuruşlarda kapalı kordajlı bir raketle arasındaki farkı hissedeceksiniz. Ancak, açık kordajlı raketlerin çok daha fazla tel koparacağını da unutmayın.
6-Raketin uzunluğu sapından tepe noktasına kadar olan mesafe olup cm cinsinden 69 dan 71 e kadar gidebilir ve ITF tarafından bu ölçüler nizami olarak kabul edilmiştir. Daha uzun raket haliyle daha uzağa ulaşma imkanı ve biraz daha ilave güç, ekstra raket kafası hızı (dolayısıyla ilave spin gücü) sağlamakla beraber manevra kabiliyetini önemli ölçüde sınırlar. Kısa boylu, özellikle çift el backhand kullanan oyuncular için (özellikle fileyle de araları çok iyi değilse..) XL ve XXL de denilen bu tür raketler önerilebilir.Sonuç: Yukarıda bahsedilen teknik faktörlerle ilgisi olmayan bazı “psikolojik” faktörler de raket seçiminde önemli rol oynamaktadır. “şu renk raketle oynayamam, bu marka raketten başkasıyla oynamam, kalın kenarlı raketlerden nefret ederim, X markanın yeni teknoloji ile çıkarttığı son raketi gördün mü ?” gibi konuşmalara mutlaka sizler de şahit olmuşsunuzdur. Raket imalatçıları ürünlerini satabilmek için yenilik bulmak zorundalar. Bunların çok azı gerçek anlamda teknolojik gelişme kabul edilebilir. Ayrıca en pahalı raketin en iyi raket olduğunu da düşünmek yanlıştır. Ancak süper marketlerde bazen 40-50 Milyon TL ye satıldığını gördüğüm raketlerden hangi marka olursa olsun uzak durun. Raketin dış görünüşünün, renginin ve markasının (güvenilirliği kanıtlanmış markalar olduğu varsayımıyla) oyununuz üzerine hiç bir etkisi olmayacaktır. Eğer yeni bir raket alacak maddi güce sahip değilseniz ya da seçim konusunda kararsızsanız kullanılmış bir raketle başlamanızı öneririm.
Oynayacağınız raketin grip seçimi konusunda yeterli bilgiye sahip değilseniz mutlaka bir tenis eğitmenine danışın. Yeterli verimi sağlayamayacağınız gibi, özellikle kolunuza , bileğinize ciddi zararlar verebilirsiniz. (Genel kural, raketi çekiç tutar gibi tuttuğunuzda, gribin diğer elinizin işaret parmağının kalan boşluğa giremeyeceği kadar küçük, ancak sağ elinizin parmaklarının da elinizin diğer tarafına değmeyecek kadar büyük olması istenir)
Son olarak almayı düşündüğünüz raketi, gittiğiniz kulüpte ya da tenis akademisinde görürseniz denemek için izin isteyip hiç değilse 3-5 dakika vurmaya çalışın. Gerçek anlamda size uygunluğunu ancak bu şekilde anlayabilirsiniz. Çok muhtemeldir ki , elinize ilk defa aldığınız bir raketi yadırgayacaksınız. Oyun şeklinize / vuruş tekniğinize uygun olduğunu düşünüyorsunuz alışmak için biraz vakit tanıyın, hemen vazgeçmeyin.
Raketlerin zamanla özellikle güneş ışığı etkisi ile flexi inin çok azalacağını, yıpranacağını ve değiştirilimesi gerektiğini de hatırdan çıkartmayın. İyi bakılmış ve haftada bir kaç kez kullanılan bir raket dahi en geç 3 sene içinde değiştirilmeyi gerektirir.
Kordaj seçimi
Raket seçimiyle sıradan bir tenis oyuncusu bile çok ilgilenirken nedense kordaj konusu pek dikkate alınmaz.. Gerçekte kordajın oyun üzerine etkisi neredeyse raket kadardır. Piyasada bugün çok çeşitli marka standartta ürünler var. Genel olarak kordajları 3 ana faktöre gore sınıflandırabiliriz;
a-yapıldığı malzeme
b-yapısı
c-kalınlığı
Malzeme olarak doğal bağırsak, sentetik gut (naylon), polyester, hatta Kevlar ve titanium gibi malzemeler ve / veya bunların karışımlarıyla imal edilmiş kordajlar olduğu gibi hybrid (dikey teller ile yatay tellerin değişik malzemelerden yapıldığı) kordajlar da artarak kullanılmaktadır.
Doğal bağırsak tanesi 25 USD den 50 USD ye kadar fiyatlarla satılmakta olup çoğu oyuncuya gore benzeri olmayan bir his ve kontrol sağlamaktadır. Diğer tüm tellere göre çekildiği tansiyonu en uzun sure koruyan tel olup, turnuva oyuncuları için bu faktör çok önemli bir konudur. Ayrıca tüm teller tansiyon arttıkça (kontrolu arttırmak adına) güçlerinden önemli ölçüde kaybederken , doğal bağırsak da bu etki en aza indirgenmiştir. Pahalı olması ve diğer kordajlara gore çok daha çabuk kopması en büyük sorundur. String saver denilen ve kordajın birbirine sürtmesini engelleyen “boncuklar” ile kordaj ömrü 2 katına yakın arttırılabilir ancak yine de diğer kordajlara gore ömrü belirgin şekilde kısadır. Rutubet, toprak kort , spinli ve sert vuruşlar, açık kordaj yapısına sahip raketler, yüksek tansiyonlu kordaj gibi faktörlerle ömrü 3-5 saate kadar inebilir. (Sampras bir maçta 4-5 tane koparıyordu..) Yine de eğer bütçenizi rahatsız etmiyorsa en azında bir kere denemenizi öneririm..
Günümüzde sentetik gut’ların kalitesi çok artmış olup bir çok profesyonel artık bu tellere yönelmiştir. Doğal bağırsak ile farkını çoğu oyuncunun hissetmesi çok güçtür. Fiyatları doğal bağırsak kadar olmamakla beraber diğer tellerden daha yüksektir. Bağırsak telle oynama imkanı yoksa tercih edilmelidir. Rakete 150-250 USD verilirken kordajdan yılda 30-40 USD tasarruf etmenin anlamı yoktur.
Diğer malzemeleri özellikle polyester ve Kevlar içeren telleri kesinlikle tavsiye etmiyorum. Kolunuza büyük zararlar verebileceği gibi hissi neredeyse tamaman yok eden bu teller sadece çok kordaj kopartanlara tavsiye edilebilir. Ayrıca bu tellerin tansiyonunun oynamaya başlar başlamaz ciddi oranda düşmesi istediğiniz tansiyonu tutturmanıza engel olur.
Kordaj yapısı olarak multifilament olanlar tercih edilmelidir. (çok ince tellerin birbirine sarılmasıyla elde edilen yapı) Kola rahat, kontrol ve hissi en üst düzeydedir. Monofilament, özellikle spini arttırdığı iddia edilen pürtüklü yapıdaki (bazan spin teli dite satılmaktadır) tellerden beklediğinizi bulmanız uzak bir ihtimaldir.Kalınlıklar ise gauge veya mm cinsinden verilir. Gauge da rakkam büyüdükçe tel inecelir ve 15 den 18 e kadar gider. “L” ibaresi yarımı gösterir, örneğin “15 L” tel, 15,5 olarak düşünülebilir. İnce tel spine çok daha yatkın olup daha iyi his ve güç verir. Kalın tel ise daha iyi kontrol verdiği gibi daha çok dayanır.
Özetle, üst düzey bir turnuva oyuncusu değilseniz tavsiyem 16 veya 17 sentetik gut multifilament kordaj olacaktır.
Son olarak kordajlarınızı değiştirmek için kopmasını beklememenizi, raketleri özellikle sıcak havalarda araba bagajında tutmamanızı ve sürekli aynı uzman kişiye çektirmenizi öneririm. (makineden makinaya bazen ciddi farklılıklar olduğu gibi uzman olmayan ellerden hasarlanan hatta kırılan çok raket gördüm) Her raket çektirdiğinizde özellikle yeni bir raketle oynarken çektirdiğiniz kordajın tansiyonunu (24 veya 25 kg gibi) bir yere kaydedin. Daha fazla güç istediğinizde 1 kg altını, daha fazla kontrol istediğinizde 1 kg yukarısını deneyebilirsiniz. (aynı teli kullanmanız şartıyla) Denemeler sonucu belirlediğiniz kordajdan en az 3-5 takım veya tekerlek şeklinde satın alın ve bir tanesini çantanızda bulundurun. Keza müsabaka tenisi oynuyorsanız, çantanızda aynı kordajda en az 2 raket bulundurmayı ihmal etmeyin.
Raketlerinizi hiç bir zaman üreticinin tavsiye ettiği ağırlık dışında (üstünde veya altında) çektirmeyin. Raketin kontrolu tamamen kaybolabileceği gibi raketinize ve veya kolunuza zarar verebilirsiniz.
Raketin uyarlanması
Oyununuza en uygun raketi bulduğunuzda dahi raket üzerinde bazı değişikler yapma ihtiyacı duyabilirsiniz. Örneğin yukarıda verilen kriterlere gore ideal raketi buldunuz ancak biraz daha güçlü (topu daha fazla atan) veya mevcut sweet spottan biraz daha aşağıda bir sweet spot istiyor olabilirsiniz. Bu durumda uyarlama ile istenen “ince ayarı” sağlayabilirsiniz.
Raket uyarlanması belli seviye üzerindeki oyunculara önerilir. Vuruşları ve oyun stili henüz oturmamış oyuncular için anlam ifade etmeyecektir.
Raket üzerinde ağırlık ilavesi yapılabilecek noktalar aşağıda gösterilmiştir;
Örneğin raketinizden her şeyiyle memnunsanız ve sadece biraz daha kafa ağır olmasını tercih ediyorsanız “1” konumuna ağırlık ilavesi istediğiniz sonucu verecektir. Ağırlık ilavesi piyasada satılan kendinden yapışan kurşun bantlarla yapılır. (Bu bantların her cm sinin belirlenmiş bir ağırlığı vardır; örneğin 2 cm si 1 g gibi) Bu durumda 2 g ilave dilecekse, 2 cm lik iki bant kesilir, telin her iki tarafından raketin iç tarafına dikkatlice yapıştırılır. İç tarafın tellere değmemesine özen gösterilir. Raketiniz çok ince ise bantın bir kısmı telle raketin iç kenarı arasına sığmayabilir. Bu durumda dışa doğru kıvırarak yapıştırınız, ya da bant hala kalın geliyorsa ortadan enlemesine ikiye bölerek kullanabilirsiniz..
Raketin en zor ağırlık ilave edilecek kısmı “6” konumudur. Bu durumda raketin dip kapağını sökmek gerekir. Buraya konulacak ağırlıklar için balıkçıların oltalar için kullandığı kurşun ağırlıklardan edinmek, bir pamuğa iyice sararak raket sapı içindeki boşlukta oynamayacak şekilde yerleştirmek ve tekrar kapağı kapatmak gerekir. Unutulmaması gereken, bazı model raketlerde buna imkan olmadığıdır. (raket sapının içi dolu olabilir) Bu durumda veya raketinize zarar vermekten çekiniyorsanız aynı etkiyi “5” konumuna kurşun bant sararak elde edebilirsiniz. Ancak raketin denge noktasına yakın olduğu için, aynı denge değişimini sağlamak için “6” konumuna gore biraz daha fazla ağırlık ilavesi gerekecektir.Yapılabilecek değişikler ve elde edilecek sonuçlar aşağıdaki tabloda detaylı olarak verilmiştir. Böyle bir işe girişirken şu temel kuralları daima aklınızda tutunuz;
1-Ağırlik ilavesi, küçük miktarlarda yapılmalıdır. 3-5 gr bile lık bir ağırlık ilavesi düşündüğünüzden çok daha fazla etki yapar. 1-2 g ilavesi ile başlayın, yetmediği takdirde üzerine bir iki bant daha atabilirsiniz.
2-Ne istediğinizi iyi düşünün ve belirleyin. Uyarlamada bir özellik gelişirken mutlaka diğer özellikler de değişecektir. Örneğin 1 konumunda raketin gücü artar, ancak sweet spot belirgin şekilde öne kayar ve raketin manevra kabiliyeti azalır. Dolayısıyla örneğin bu durumda raketin altına yakın kısmı ile vurma alışkanlığız varsa beklediğiniz güç artışını da alamayabilirsiniz.
3-Genel kural olarak 2 ve 3 pozisyonları en çok kullanılacak yerlerdir. Özellikle 3 de raketin dengesi fazla değişmez, sweet spot hiç değişmez ancak ciddi miktarda güç arttırımı ve stabilite sağlanır. (Kordajın daha düşük çekilmesi ile de güç arttırılabilir. Ancak unutulmaması gereken bu durumda kontrolun da önemli ölçüde düşeceğidir. Halbuki kurşun ilavesinde güç arttırımı kontroldan fazla feragat etmeden de elde edilebilir)
4-Raket seçerken oynayabileceğiniz en hafif raketi seçerseniz uyarlama için imkanınız kalır. Raketin ağırlığı hiç bir zaman azaltılamaz, ancak arttırılabilir. Dolayısıyla örneğin işe 340 g lık bir raketle başlarsanız, ilave ağırlıklarla raket oynanamaz hale gelebilir.
5-Raketiniz uyarlamak ancak mevcut dengesini bozmak istemiyorsanız, işe başlamadan once, raketinizin yatay olarak yerden yüksek bir şekilde tam dengeye geldiği noktaya bir işaret koyun. Örneğin 3 noktasına ağırlık ilave ettiyseniz ağırlık hafifçe kafaya doğru kayacaktır. Raketin işaretlediğiniz noktada tekrar dengeye gelebilmesi için gereken miktarda kurşunu 5 noktasına da ilave edin.
6-Toprak kortta toplar daha yavaş geleceğinden, dolayısıyla rakibinizin vuruşunun gücünden fazla yararlanamayacağınız için, “3” konumuna 3-5 g kurşun ilavesi tavsiye edilir. Aynı şekilde daha yavaş vuruşlara sahip oyunculara karşı kurşun ilavesi uygundur. Hızlı bir kortta genelde rakibinizin sert vuruşlarına raket koymak durumundaysanız, tersine, ağırlığı düşürmek daha iyi sonuç verir. Dolayısıyla, değişik şartlara uyum sağlamak için turnuva oyuncularının çantalarında değişik şekilde uyarlanmış 2-3 raket bulundurmaları önerilir.
Kaynak : Tenis Raketi Alırken Nelere Dikkat Etmeli? ~ Tenis Öğreniyorum
